Korte samenvatting roman
Dagboek van Carla vertelt het verhaal van een jonge verpleegsters die naar Congo trekt. Daar wordt ze geconfronteerd met het leven van de Congolese bevolking onder het koloniale systeem. Carla en haar man Wim leven in Mboko, een afgelegen dorp. Wanneer de opstanden voor de onafhankelijkheid toenemen moeten ze terugkeren naar België. Ze kunnen zich moeilijk aanpassen aan hun nieuwe leven in België en hun huwelijk valt uiteen.
Interessante fragmenten
We selecteerden enkele fragmenten uit de roman. Deze vulden we aan met documenten uit ons archief, die meer inzicht geven in hoe Cottenjé over het kolonialisme dacht:
Fragment 1: Carla en Wim zitten in een hotel in Congo wanneer een Congolese vader met zijn twee kinderen plaatsneemt aan een tafel en voor controverse zorgt.
Fragment 2: De hond van Wim werd vergiftigd door een van de boys. Carla is het niet eens met de manier van straffen van Wim.
Artikel: Interview in het kader van de boekenbeurs voor het magazine Spectator in 1977. Cottenjé vertelt over haar leven in Congo.
Interview: Cottenjé bespreekt haar relatie met de schrijver Jef Geeraerts en hoe ze beiden hun ervaringen in Congo verwerkten in biografische romans in een interview met De nieuwe tijd op 22 augustus 1980. Cottenjé vindt echter dat Geeraerts zich te sterk blootgaf, iets wat zij niet deed in Dagboek van Carla.
Brief van Cottenjé van 24 februari 1964: Cottenjé stuurt haar manuscript op naar uitgeverij Manteau. Ze zijn echter niet meteen enthousiast en geven haar enkele aanwijzigingen om het verhaal te herschrijven.
Leesverslag van Theo Oegema Van der Wal, 27 december 1966: In 1966 bezorgde Cottenjé een nieuwe versie van de roman aan Manteau. Dit is het verslag van de lector. Uiteindelijk zou Manteau opnieuw beslissen het boek niet uit te geven. Dagboek van Carla verschijnt later toch nog bij Manteau, in tweede druk in 1982.
Ook lezen
Historica en coördinator van Black History Month België Aminata Ndow leest 'Dagboek van Carla' van Mireille Cottenjé.
Vragen bij de fragmenten
Mogelijke vragen bij de bronnen (PDF)>
Achtergrondinformatie
Het boek is gebaseerd op de eigen ervaringen van Cottenjé. Samen met haar man werkte ze in Congo. Ze was er, zoals haar hoofdpersonage, verpleegster. De roman is echter geen autobiografie. Haar leven en dat van haar gezin volledig blootleggen wilde Cottenjé niet doen. De verhaallijn en details stemmen dus niet helemaal overeen met het echte leven van de auteur. Maar de indrukken die ze in Congo opdeed zitten wel vervat in het boek.
De roman speelt zich enkele jaren voor de onafhankelijkheid van Congo af. De vraag naar onafhankelijk groeide sterk in de tweede helft van de jaren 1950 en dit leidde tot opstanden. Vooral de expo van 1958 bracht alles in een stroomversnelling. De op de expo in België aanwezige Congolezen leerden meer over de onafhankelijkheidsstrijd in andere landen, wat hun eisen verscherpte. De onderhandelingen met de Belgische regering verliepen moeizaam. Waar er eerst nog gekeken werd naar meer emancipatie voor Congo leidden rellen begin 1959 tot een verklaring van Koning Boudewijn dat er gewerkt zou worden naar een volledige onafhankelijkheid. Vanuit de Belgische regering kwamen voorstelling voor een overgangsperiode van 5 tot zelfs 15 à 20 jaar. De Congolese politieke leiders, zoals Lumumba, gingen hier niet meer akkoord. Tijdens de rondetafelconferentie van 20 januari 1960 werd beslist dat er in mei datzelfde jaar verkiezingen zouden worden gehouden en op 30 juni Congo volledig onafhankelijk zou worden. Dit betekende dat kolonialen zoals Geeraerts en Cottenjé vrij abrupt het land moesten verlaten.
Cottenjé schreef het boek na haar terugkeer naar België. Net als voor Geeraerts is schrijven voor haar een therapeutische daad. Ook zij vindt de terugkeer naar België moeilijk en moet opnieuw wennen aan het leven hier. Het boek werd uitgegeven in 1968.
Wie was Mireille Cottenjé?
Mireille Cottenjé groeide op in een katholiek gezin in Brugge. Vanaf haar tienerjaren rebelleert ze tegen haar strenge opvoeding. Ze studeert psychiatrische verpleegkunde en gaat werken in een socialistische polikliniek in Oostende. Daar ontmoet ze de architect Robert Colombie, met wie ze in 1956 trouwt. Ze vestigen zich in Kivu in Belgisch-Kongo. Wanneer de kolonie in 1960 onafhankelijk wordt, keren Cottenjé en haar man naar België terug. Cottenjé schreef vaak autobiografisch geïnspireerde romans. Voor haar jeugdboeken viel ze meermaals in de prijzen, waaronder de staatsprijs voor jeugdliteratuur.
