Louis van den Bergh, zoals Berkhofs geboortenaam luidt, begon zijn schrijfcarrière tijdens zijn studie in Leuven. Hij publiceerde zijn literaire werk onder pseudoniem om het onderscheid met zijn wetenschappelijk werk duidelijk te maken. Een berk en bloeiende asters in de tuin van zijn ouderlijk huis brachten inspiratie. In 1944 debuteerde hij met de detectiveroman De heer in grijze mantel.
Al gauw borg Berkhof zijn toekomstplannen in de academische wereld op en combineerde hij zijn schrijverschap met een loopbaan als leraar. Het onderwijzersbestaan bood hem de nodige vrije tijd voor zijn ontembare schrijfdrift. Zijn oeuvre beslaat meer dan honderd boeken en behelst een veelvoud aan stijlen en genres, waaronder jeugdromans (Paavo de Lap, bekroond in 1957), humoristisch werk (Veel geluk, professor, 1949), detectives, streekromans (Isidoor, 1951), reisverhalen en kritischer werk (Het huis van Mama Pondo, 1972).
Het archief
In 2008 droeg Berkhof zijn archief in eerste instantie over aan de gemeente Rijkevorsel voor de inrichting van het Aster Berkhofmuseum. Na sluiting werd besloten het archief aan het Letterenhuis te schenken. Erfgoed Noorderkempen en de gemeente Rijkevorsel inventariseerden het archief met de hulp van vrijwilligers, waardoor het Letterenhuis een mooi gestructureerde collectie ontving. Berkhofs voorkeur om zijn privéleven gescheiden te houden van zijn literaire carrière weerspiegelt zich in zijn archief, dat voor het overgrote deel bestaat uit originele handschriften en typoscripten. Briefwisseling is schaars en handelt voornamelijk rond de overdracht van het archief aan zijn museum.
Veel geluk, professor
De roman Veel geluk, professor betekende in 1949 Berkhofs doorbraak. Het handschrift werd al bewaard in het Letterenhuis, en kan na de schenking worden aangevuld met bewerkingen van het verhaal. De musical door John Buydens, met Koen Crucke in de hoofdrol, bracht het boek dertig jaar na publicatie opnieuw onder de aandacht. In 2001 maakte regisseur Paul Koeck een gelijknamige miniserie voor VTM.
Mama Pondo
In 1972 publiceerde Berkhof een aanklacht tegen het apartheidsregime in Zuid-Afrika, in een tijdvak waarin in Vlaanderen nog weinig of geen kritiek op het land te horen viel. De familiekroniek Het huis van Mama Pondo groeide uit tot voorbeeld bij uitstek van de geëngageerde dimensie van Berkhofs literatuur. Het manuscript geeft een inkijk in het schrijfproces van de roman: drie omvangrijke delen met zeer veel herschreven passages laten zien dat Berkhof voor zijn doen bijzonder lang aan Mama Pondo werkte, drie jaar. De datering van de andere manuscripten in het archief geven een beeld van de snelheid van Berkhofs werk, met een groot aantal van zijn boeken die in slechts enkele maanden zijn geschreven.
Angelina
Tegen het einde van zijn carrière kreeg Berkhof door verminderd zicht moeite om zijn manuscripten na te lezen. Vanaf 2004, met de roman Angelina, gebruikte hij daarom een nieuwe methode: hij sprak zijn boeken in op een cassetterecorder. Zijn secretaresse typte de audiocassettes uit, waarna ze het ingesproken manuscript aan Berkhof voorlas. Tijdens deze fase nam Berkhof de gelegenheid om waar nodig correcties aan te brengen. Deze aanpak resulteerde in een vijftigtal cassettes die deel uitmaken van het archief.
