Het Letterenhuis bewaart onder andere een kladhandschrift, een volledig eerste typoscript met veel handgeschreven verbeteringen in inkt en potlood, een ‘net’ typoscript én een proefdruk met verbeteringen. De collectie geeft zo een mooi zicht op het schrijfproces van een van Elsschots bekendste werken.
Kladhandschrift van 'Het Dwaallicht' met de titel ‘Maria van Dam’
De versies van Het Dwaallicht maken deel uit van een uitgebreid Elsschot-archief, gevormd dankzij talrijke schenkingen en een gezamenlijke aankoop van de Stad Antwerpen en de Vlaamse Gemeenschap. Dit archief bestaat uit enerzijds een uitgebreid literair archief, en een zakelijk archief anderzijds. Alfons de Ridder, de echte naam van Willem Elsschot, werkte voor diverse bedrijven en had na de Eerste Wereldoorlog zijn eigen reclamebureau. In zijn zakelijk archief zitten bijvoorbeeld financiële stukken, zakenbrieven, contracten en documenten over zijn werk in de reclame.
Typoscript van 'Het Dwaallicht' , met handgeschreven verbeteringen in inkt en in potlood
Het literaire archief bestaat onder meer uit handschriften en typoscripten van gedichten en romans (onder andere van Villa des Roses, Lijmen/Het Been en Kaas), archiefstukken rond vertalingen en bewerkingen, recensies, lezingen en meer. Recent kwamen er aanvullingen op het archief uit de collectie Baestaens, zoals een eerste versie van Elsschots beruchte gedicht ‘Borms’, gewijd aan August Borms (1878-1946) die als boegbeeld van de Vlaamse Beweging in de collaboratie verzeilde en daarvoor geëxecuteerd werd in 1946. Het gedicht ‘Borms’ kwam moeilijk tot stand; Elsschot bezorgde tijdens het ontstaan verschillende (getypte) versies aan vrienden ter beoordeling. In de collectie Baestaens zit bijvoorbeeld ook een versie van het gedicht opgedragen aan Elsschots Antwerpse vriend Henri Dirkx (gedateerd 12 maart 1947).
Nog in de collectie Baestaens zit een handschrift van het gedicht ‘Het Huwelijk’, opgedragen aan H. van Loggem en gedateerd op 26 maart 1958. ‘Het Huwelijk’, geschreven in 1910 en voor het eerst gepubliceerd in 1934, is een van Elsschots bekendste gedichten. Het is een bittere aanklacht tegen het huwelijksleven en bevat de legendarische uitspraak: ‘tussen droom en daad / staan wetten in de weg en praktische bezwaren’.
Handgeschreven versie van het gedicht ‘Het huwelijk’, opgedragen aan H. van Loggem, 1958
Bijzonder in de nieuwe aanwinst is nog de briefwisseling rond een voorpublicatie van de novelle Het Tankschip, een humoristisch verhaal vol met bedrog bij de verkoop van een tankschip in Frankrijk aan het begin van de Tweede Wereldoorlog. Bij de briefwisseling zitten ook zeventien pagina’s van de tekst in typoscript met verbeteringen. Het is een mooie aanvulling op de typoscripten en handschriften die het Letterenhuis al bewaarde.
Briefwisseling rond een voorpublicatie van de novelle 'Het Tankschip', met bijbehorende verbeterde typoscripten.
Meer lezen?
