Promotiemateriaal: tussen kunst en communicatie
Een aanzienlijk deel van het archief omvat een reeks kleine flyers en affiches van diverse toneelproducties. Deze bescheiden maar informatieve documenten illustreren de esthetische keuzes en de publieksgerichte aanpak van het Nederlands Kamertoneel. De vormgeving varieerde aanzienlijk, van eenvoudige typografische ontwerpen tot meer grafisch uitgewerkte affiches, die steevast productietitels, speellijsten en informatie over de cast en regie vermeldden. De meeste flyers kondigden nieuwe voorstellingen in Antwerpen aan, maar er zijn ook aankondigingen voor speeldata in andere Vlaamse steden. Veel flyers en affiches van het NKT werden ontworpen door de Antwerpse grafische kunstenaar Marc Payot, die reeds een reputatie had opgebouwd als voormalig artistiek directeur van het politiek-literaire satirische cabaret De koperen Haan. Zijn betrokkenheid bij het NKT reikte verder dan alleen het ontwerpen van promotiemateriaal; hij droeg ook bij aan de scenografie en de kostuums.
De Zuid-Afrikatournee en de droom van een Congo-tournee
Een uitzonderlijk en rijk gedocumenteerd onderdeel van dit archief is de omvangrijke tournee van het Nederlands Kamertoneel naar Zuid-Afrika in 1959. Dit deel van de collectie omvat diverse reisdocumenten, diplomatieke correspondentie, programmaboekjes en verslagen en recensies van de voorstellingen, voornamelijk opgevoerd in Johannesburg. Deze onderneming vormt een fascinerend hoofdstuk in de geschiedenis van het gezelschap. Het archiefmateriaal onthult niet alleen de geselecteerde producties, maar biedt ook een inkijk in de aanzienlijke logistieke complexiteit die met een dergelijke internationale reis gepaard ging. Daarnaast zijn er brieven van Tone Brulin bewaard gebleven, waarin hij informeert naar het welzijn van zijn theatercollega’s. Een bijzonder interessant deel van de NKT-correspondentie betreft ook de briefwisseling uit 1960. Hieruit blijkt dat het gezelschap plannen had voor een tournee naar Belgisch-Congo, die echter abrupt werden geannuleerd toen Congo in de loop van dat jaar onafhankelijk werd.
Het prijskaartje van de kunst
De omvangrijke hoeveelheid financiële documenten in dit archief is opmerkelijk. Deze beslaat een breed spectrum aan stukken, waaronder gedetailleerde uitgaven- en inkomstenstaten, loonlijsten, belastingaanslagen en talrijke correspondenties waarin de financiële moeilijkheden van het gezelschap uitvoerig aan bod komen. Dergelijk materiaal biedt een gedetailleerd inzicht in de dagelijkse gang van zaken binnen het Nederlands Kamertoneel en illustreert de financiële kwetsbaarheid waarmee kleinere theatergezelschappen in die periode vaak kampten. Een constante bekommernis om budgettering en kostenbeheersing blijkt duidelijk. Verschillende brieven in het archief getuigen van chronische geldnood.
In 1962 verhuisde het Nederlands Kamertoneel naar een grotere locatie met meer speelruimte. Een nieuwe raad van beheer, bestaande uit prominente Antwerpse figuren, wist voldoende financiële middelen te verwerven om het voortbestaan van het NKT voor enkele jaren te garanderen. Ondanks een commerciëler repertoire bleven de financiële problemen nijpend en midden jaren zestig stond het NKT aan de rand van het faillissement. Om dit af te wenden, ontstond het idee om een nieuw gezelschap op te richten, het Groot-Limburgs Toneel (GLT). Tijdens het seizoen 1966-1967 opereerde het gezelschap in Antwerpen nog onder de naam NKT, terwijl in Limburg de naam GLT werd gebruikt. Na de definitieve toezegging van steun van diverse ministeries, provincies en culturele instanties in mei 1967, werd het Groot-Limburgs Toneel officieel opgericht op 1 september 1967, waardoor Antwerpen zijn theatergezelschap verloor. De latere correspondentie in het archief concentreert zich voornamelijk op de uiteindelijke, onvermijdelijke beslissing tot een transformatie als Groot-Limburgs Toneel. Nadat dit besluit was genomen, verdween de Antwerpse eigenheid van het NKT binnen afzienbare tijd.
Een klein, jong en ambitieus gezelschap
Het archief van het Nederlands Kamertoneel van Antwerpen is meer dan een verzameling documenten; het is een getuigenis van een levendige culturele praktijk, gedragen door een klein maar ambitieus gezelschap. Het is een stukje Antwerpse theatergeschiedenis dat we zeker niet mogen vergeten. Het is bewonderenswaardig hoe een groep jonge artiesten zonder veel geld een gezelschap uit de grond stampte dat uiteindelijk meer dan tien jaar meeging.
Het archief is verwerkt en doorzoekbaar via ons collectieplatform. Je kan het raadplegen in de leeszaal, als de archiefvormer daarvoor vooraf toestemming heeft gegeven.
