De eerste dozen van het archief van Geert van Istendael zijn dan ook naar Den Haag gegaan. De reden was principieel. Maar, de realiteit is anders. De bestemming van de zes andere dozen die op de zolder stonden te wachten, werd dus Antwerpen. In 2021 werden de eerste stappen gezet om het archief van Van Istendael naar het Letterenhuis te brengen. Deze zes bananendozen werden nu verwerkt. De inhoud geeft een mooi beeld van zijn rijke carrière. Het is niet enkel een afspiegeling van zijn leven als zelfstandig schrijver, maar ook van zijn loopbaan als journalist, vertaler en Brusselconnaisseur.
Archief van Geert van Istendael
Geert van Istendael groeit op in een katholiek, internationaal gericht milieu. Van 1947 tot 1953 woont het gezin Vanistendael in Utrecht. Zijn, niet altijd kritiekloze, liefde voor Nederland en de Nederlandse taal zal later naar voor komen in verschillende boeken waaronder Mijn Nederland (2005) en Tot het Nederlandse volk (2010).
Hij studeert sociologie en wijsbegeerte aan de Katholieke Universiteit Leuven. Hierna gaat hij als wetenschappelijk onderzoeker op gebied van ruimtelijke ordening aan de slag bij het Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek. In 1978 start hij met zijn journalistieke en literaire carrière. Hij wordt journalist en nieuwslezer bij BRT. Zijn klemtoon ligt op de Belgische en Duitse geschiedenis en politiek. In hetzelfde jaar publiceert hij zijn eerste dichtbundel Bomen wijzen niet maar wuiven. Hiervan is het manuscript in het archief beschikbaar. Andere dichtbundels, waaronder De iguanodons van Bernissart (1983) en Plattegronden (1987) volgen. Hij schrijft bewust toegankelijke poëzie over alledaagse dingen.
Vanaf 1993 start hij als zelfstandig schrijver-essayist. Hij schrijft columns, essays, poëzie en proza. Zijn werkstukken gaan dikwijls over het taalgebruik in Vlaanderen. Als uitvinder van de term Verkavelingsvlaams verzette hij zich tegen het gebruik van tussentaal. Hij geeft in meerdere debatten aan te geloven in een verenigde Benelux waarin de verschillende talen en culturen elkaar ontmoeten en verrijken. In deze periode verschijnen de boeken Arm Brussel (1996) en Traject België (2000). Het archief bevat van beide een aantal typoscripten.
Brussel
Van Istendaels liefde voor de hoofdstad blijkt uit de opera Ket (2003) waarin de stad Brussel het hoofdpersonage is. In het archief zitten hiervan verschillende typoscripten met aantekeningen, de muziekstukken en de CD’s met de opera in twee acten.
Zijn misdaadromans over de kettingrokende Brusselse commissaris Kluft markeren een wending in zijn literaire loopbaan. De stukken van Het lijk in de boomgaard (2017) en De danseres en het mes (2020) bestaan uit verschillende notitieboeken en typoscripten.
Gesprekken met mijn dode god
Een substantieel deel van zijn archief bestaat uit documenten, briefwisseling en manuscripten rond zijn literaire werk Gesprekken met mijn dode god (2009). Hierin schrijft hij over zijn vader August Vanistendael. Die bekleedde functies als persoonlijke raadgever van de West-Duitse bondskanselier Adenauer en kardinaal Frings, de aartsbisschop van Keulen. Later werd hij voorzitter van Caritas Catholica Belgica en hij werd door koning Boudewijn benoemd tot Minister van Staat. De documentatie bestaat uit verscheidene aantekeningen van zijn vader, verslagen en speeches van zijn buitenlandse reizen en knipsels die van Istendael hierover heeft verzameld.
Naast zijn werk als zelfstandig schrijver, was Van Istendael ook een gewaardeerd vertaler van Duitse auteurs als onder andere Goethe en Hölderin. In opdracht van de KVS vertaalde hij Top Dogs van Urs Widmer.
Notitieboeken
Van Istendaels archief bevat een groot aantal notitieboeken, daterende van 1988 tot 2019, die een interessante inkijk geven in zijn werkwijze. Hierin is te zien hoe zijn schrijverschap en journalistieke carrière met elkaar verweven zijn. Bijzonder is het notitieboek uit 1989 waarin hij notities maakt tijdens de persconferentie over de val van de Berlijnse muur. Op de kaft staan tekeningen van zijn dochter Judith Vanistendael.
De briefwisseling met onder anderen Benno Barnard, Jeroen Brouwers en Leonard Nolens geeft een uitgebreid netwerk weer met literaire contacten uit Duitsland, België en Nederland. In diverse lezersbrieven verwoorden liefhebbers hoe ze het eens of oneens zijn met zijn opvattingen over Brussel, Nederland en andere onderwerpen. Zo heeft een aantal Russische studenten zijn boeken gebruikt om België te bestuderen. Die brieven zijn interessante stukken om te lezen.
Het archief van Geert van Istendael is beschikbaar voor onderzoek in de leeszaal, mits toelating.