J.M.H. Berckmans' literaire archief is over heel wat mensen en plaatsen verspreid - dat is weinig verrassend voor iemand met zo'n woelig bestaan. Niet zelden verkocht hij uit geldnood manuscripten aan verzamelaars. Ook bracht hij delen van zijn archief onder bij vrienden omdat hij vreesde dat literaire aalscholvers manuscripten in zijn woning zouden opvissen.
Basisarchief J.M.H. Berckmans
Desalniettemin is er voor een Berckmansonderzoeker veel in het Letterenhuis te vinden. In de eerste plaats het basisarchief dat Berckmans zelf begin 2000 aan het Letterenhuis verkocht. Het bevat niet alleen typoscripten van zijn werken tot aan Berckmans' Biotoop (2000). Ook vindt men er oudere, afwijkende versies van verhalen zoals Café De Raaf nog steeds gesloten.
Berckmans heeft voor het Letterenhuis alle versies gedateerd en kort toegelicht, waardoor onderzoekers niet volledig hoeven te gissen naar data van creatie.
Naast dit literaire materiaal, met de nodige sporen van enkele leefgewoonten van de schrijver, bewaart het Letterenhuis parafernalia zoals de steekkaartjes met muzikale hitparades die Berckmans eind jaren zestig obsessief bijhield. Of foto's van zijn eerste optreden als handelsagent in goedkope schoenen op de International Shoe Footware Exhibition in Garda, Italië.
Persoonlijke spullen en schriftjes
Naast dit basisarchief, is er na Berckmans' bruuske dood in de zomer van 2008 een doos met persoonlijke spullen en schriftjes bij het Letterenhuis beland via Berckmans' zussen. Die doos levert erg versnipperd materiaal uit zijn laatste jaren; de doos doorstond, voor ze in het Letterenhuis belandde, een overstroming en daarna een antiseptisch offensief met gammastraling.
Archieven van Kamiel Vanhole en van uitgeverij Dedalus
Niet alleen in die primaire archieven sluimert interessant materiaal. Het archief van Berckmans' eveneens in 2008 gesneuvelde collega-schrijver Kamiel Vanhole bevat een doos met kattebelletjes en litanieën die Berckmans vanaf 1976 tot 2008 aan Vanhole schreef. Deze laatste bewaarde bovendien een nooit gepubliceerde novelle ('Spotvogel Dood'), een vingeroefening voor de bundel Café De Raaf nog steeds gesloten (1990).
Ten slotte bevat ook het archief van uitgeverij Dedalus in het Letterenhuis scherven van Berckmans' schrijversleven, zoals enkele faxberichten van een opgewonden schrijver die redacteur Jan Bosteels, met de nodige uitroeptekens, het 'versgeschreven' verhaal: Als plots aan Ratata een eind zal zijn gekomen stuurde.
Een aantal belangrijke onderdelen van Berckmans' literaire ontwikkeling bevinden zich in privéhanden. Bijvoorbeeld de brieven aan het meisje in Hoboken van zijn debuutroman: Geschiedenis van de revolutie, later herdoopt tot Brief aan een meisje in Hoboken. Het materiaal dat reeds in het Letterenhuis te vinden was, biedt echter een goede kijk op Berckmans' literaire zwerftocht tussen 1977 en 2000.
Op de foto: Berckmans' eerste optreden van januari 1981 op de internationale schoenenbeurs van Garda. Achteraan rechts: J.M.H. Berckmans, voor hem (in het zwart gekleed) zijn vrouw Lut van Dijck.