De meeste handschriften van De Oostakkerse gedichten bevinden zich in de Collectie Herman Halet. Deze verzamelaar gaf zijn Clauscollectie in 2016 aan het Letterenhuis in bewaring. Van De Oostakkerse gedichten waren er teksten in verschillende stadia: eerste versies in handschrift, een schoolschriftje met aantekeningen in groene inkt, een typoscript onderverdeeld in drie cycli met aantekeningen van Claus en vermoedelijk Hans Andreus, twee drukproeven voor het tijdschrift Tijd & Mens, waarin de eerste versie van de bundel onder de titel Nota’s voor een Oostakkerse cantate in 1953 verscheen, en een verbeterd typoscript voor de definitieve uitgave.
Handschriftelijke versie van 'De Oostakkerse gedichten'
In de Collectie Herman Halet bevindt zich ook het definitieve handschrift van Het verdriet van België, geschreven in zwarte inkt en met diverse verbeteringen. Dit materiaal sloot mooi aan bij de Clausarchivalia die al in het Letterenhuis aanwezig waren én bij het Clausarchief dat in 2015 dankzij het Erfgoedfonds van de Koning Boudewijnstichting in het Letterenhuis terecht kwam. Al dat materiaal samen brengt het ontstaansproces van Het verdriet van België in beeld. In een dagboekaantekening verwoordde Claus bijvoorbeeld het eerste idee voor de roman en in werkschriftjes hield hij anekdotes en verhalen bij om later in zijn roman te gebruiken. Verder zijn er vroege versies van de roman, zoals het oudste schrift met nota’s en de mastercopy voor uitgeverij De Bezige Bij met nog enkele verbeteringen.
Handschriftelijke versie van 'Het verdriet van België'
Het literaire archief van Claus is omvangrijk en bevat nog meer interessant materiaal, onder andere een veelheid aan handschriften, aantekeningen, documenten, kladjes, dagboeken, een uitgebreide collectie foto’s en briefwisseling met onder meer de kunstenaars Roger Raveel (1921-2013), Karel Appel (1921-2006) en auteurs zoals Simon Vinkenoog (1928-2009) en Cees Nooteboom (1933). Sinds 2015 zijn er nog regelmatig aanvullingen op het archief, bijvoorbeeld negen originele tekeningen van Claus bij Het verdriet van België en het toneelstuk De eieren van de kaaiman in handschrift en geannoteerd door de schrijver. In de recent verworven collectie Baestaens is Claus vertegenwoordigd met een handgeschreven tv-scenario voor een poëzieprogramma, Suite flamande, en twee handschriften van toneelstukken die nooit werden uitgegeven: De Jood van Malta, naar Christophe Marlowe en Warm en Koud, een bewerking van Fernand Crommelynck.
Pagina uit het handschrift van 'Warm en koud', een bewerking van Fernand Crommelynck
Het archief toont Claus’ rijke literaire leven. Georges Wildemeersch verwoordde het in zijn artikel over het archief van Hugo Claus in het themanummer van Zacht Lawijd ‘Omtrent Hugo Claus’ als volgt: ‘Claus komt uit zijn archief tevoorschijn als een bijzonder gedreven mens, een hyperbewust vakman en een sterk gefocust schrijver, die zich dag in dag uit de grootste discipline oplegt.’
Geïllustreerde handschriften van Hugo Claus
Meer lezen?
https://literairecanon.be/nl/werken/de-oostakkerse-gedichten
https://literairecanon.be/nl/werken/het-verdriet-van-belgi%C3%AB
