Hugo Claus debuteerde in 1947 als dichter met Kleine reeks, in 1951 verscheen zijn romandebuut De Metsiers. Aan de bundel De Oostakkerse gedichten werkte Claus zo’n vier jaar; in april 1953 legde hij in Rome de laatste hand aan zijn ‘Nota's voor een Oostakkerse cantate’. Een groot deel van de gedichten verscheen in december van datzelfde jaar in het experimentele tijdschrift Tijd en Mens. Voor de latere dichtbundel veranderde Claus de titel, en ook de volgorde van de gedichten.
Dankzij een schenking van verzamelaar Herman Halet beschikt het Letterenhuis over veel archiefmateriaal uit het ontstaansproces van de bundel. Van De Oostakkerse gedichten bewaren we verschillende stadia van de teksten: een uitgebreid vroeg handschrift in groene inkt met doorhalingen, herwerkingen en droedels; een schoolschriftje met aantekeningen; een typoscript onderverdeeld in drie cycli met aantekeningen van Claus en van vermoedelijk Hans Andreus; twee drukproeven voor het tijdschrift Tijd & Mens en een verbeterd typoscript voor de definitieve uitgave.
Handschriftelijke versie van 'De Oostakkerse gedichten'
In de Collectie Herman Halet bevindt zich ook het definitieve handschrift van de roman Het verdriet van België (1983), geschreven in zwarte inkt en met diverse verbeteringen. Dit materiaal sluit mooi aan bij de Clausarchivalia die al in het Letterenhuis aanwezig waren én bij het Clausarchief dat in 2015 dankzij het Erfgoedfonds van de Koning Boudewijnstichting in het Letterenhuis terecht kwam. Al dat materiaal samen brengt het ontstaansproces van Het verdriet van België in beeld. In een dagboekaantekening verwoordde Claus bijvoorbeeld het eerste idee voor de roman en in werkschriftjes hield hij anekdotes en verhalen bij om later in zijn roman te gebruiken. Verder zijn er vroege versies van de roman, zoals het oudste schrift met nota’s en de mastercopy voor uitgeverij De Bezige Bij met nog enkele verbeteringen.
Handschriftelijke versie van 'Het verdriet van België'
Het literaire archief van Claus is omvangrijk en toont Claus’ rijke literaire leven. Het bevat een veelheid aan handschriften, aantekeningen, documenten, kladjes, dagboeken, een uitgebreide collectie foto’s en briefwisseling met onder meer de kunstenaars Roger Raveel (1921-2013), Karel Appel (1921-2006) en auteurs zoals Simon Vinkenoog (1928-2009) en Cees Nooteboom (1933).
Sinds 2015 zijn er nog regelmatig aanvullingen op het archief, bijvoorbeeld negen originele tekeningen van Claus bij Het verdriet van België en het toneelstuk De eieren van de kaaiman in handschrift en geannoteerd door de schrijver. In de in 2020 verworven collectie Baestaens is Claus vertegenwoordigd met een handgeschreven tv-scenario voor een poëzieprogramma, Suite flamande, en twee handschriften van toneelstukken die nooit werden uitgegeven: De Jood van Malta, naar Christophe Marlowe en Warm en Koud, een bewerking van Fernand Crommelynck.
Pagina uit het handschrift van 'Warm en koud', een bewerking van Fernand Crommelynck
Geïllustreerde handschriften van Hugo Claus
Meer lezen?
https://literairecanon.be/canon-2025/de-oostakkerse-gedichten
