Het manuscript van 'Bezette Stad'
Van Ostaijen schreef het grootste deel van deze bundel in de zomer van 1920 in Berlijn, waar hij op de vlucht was voor de Belgische overheid, die hem wilde vervolgen voor activisme. Bezette Stad toont op een unieke manier Van Ostaijens beleving van het bezette Antwerpen tijdens de Eerste Wereldoorlog, met verwijzingen naar films, liedjes en reclameslogans, en is befaamd vanwege de excentrieke omgang met de vormgeving (‘ritmiese typografie’).
Gedichten uit Bezette Stad behoren inmiddels tot het collectieve geheugen, denk bijvoorbeeld aan het bekende vers ‘Boem Paukeslag’.
Na decennia waarin het manuscript niet vindbaar was, dook het in 2021 op. Het werk werd opgenomen in de topstukkenlijst en werd aangekocht door de Vlaamse Gemeenschap. Het manuscript wordt sindsdien bewaard in het Letterenhuis, onder strikte omstandigheden.
Meer ‘Bezette Stad’ in het Letterenhuis
Het originele ontwerp van de cover van Bezette Stad en de briefwisseling van Van Ostaijen met zijn vriend Peter Baeyens (die hem tijdens het schrijven geregeld van cocaïne voorzag) worden al enige decennia in het Letterenhuis bewaard.
In 2021 kwam ook de adembenemende collectie van de verzamelaarsfamilie Baestaens in het Letterenhuis terecht. Deze collectie bevat naast de originele drukproeven van de bundel ook uitgebreide briefwisseling tussen de kunstenaar Oscar Jespers en zijn vriend Paul van Ostaijen.
Oscar Jespers ontwierp de cover, de illustraties en de titelpagina’s van de afdelingen in de bundel, en speelde een cruciale rol in het uitgeven van de bundel. Hij vond een drukker, begeleidde het ingewikkelde drukprocédé, maakte zelf letters en hield vanuit Antwerpen de in Berlijn verblijvende Van Ostaijen nauwgezet op de hoogte.
Paul van Ostaijen in het Letterenhuis
Het manuscript sluit uitstekend aan bij ander uniek archief dat het Letterenhuis van en over Van Ostaijen bewaart. Het Letterenhuis bewaart de grootste collectie archief van Paul van Ostaijen, onder andere honderden brieven, persoonlijke documentatie, foto’s en natuurlijk diverse handschriften van zijn werk (zowel proza als poëzie), waarvan verschillende versies van klassiek geworden gedichten zoals ‘Huldegedicht aan Singer’.
Tot de collectie behoort ook het handschrift van De feesten van angst en pijn, dat Van Ostaijen ook in Berlijn schreef. Dat manuscript werd in 1969 verworven via Oscar Jespers en staat al sinds 2007 op de topstukkenlijst van de Vlaamse overheid.
Meer lezen?
https://literairecanon.be/canon-2025/bezette-stad
