De dagboeken van de families Belpaire en Teichmann
Maria-Elisabeth Belpaire is geen onbekende.
Haar naam zelf doet misschien niet onmiddellijk een belletje rinkelen, maar met haar realisaties liet ze een blijvende erfenis na: het Instituut Belpaire, een van de drie basisscholen binnen de Sint-Ludgardisschool Antwerpen; de Katholieke Vlaamse Hogeschool voor Vrouwen, tegenwoordig Thomas More, en de ‘artiestenmis’ in de eveneens Antwerpse Carolus Borromeuskerk op zondagen.
Ook: Belpaire was de vrouw die de tijdschriften Dietsche Warande en Het Belfort verenigde tot Dietsche Warande en Belfort, het culturele (en literaire) tijdschrift dat nu nog bestaat als DW B.
Over Belpaire en haar tante Constance Teichmann (1824-1896) werd in de voorbije eeuw geregeld gepubliceerd, maar volwaardige biografieën ontbreken nog.
Misschien wel omdat een deel van hun levens moeilijk te vatten was door het ontbreken van voldoende privégegevens en egodocumenten. Het familiearchief Belpaire-Teichmann kan daar verandering in brengen.
Bij de viering van ‘100 jaar Instituut Belpaire’ in 2002 werden een tentoonstelling en een boek samengesteld.
Het onderzoek leidde toen naar een link met een archief van de families Belpaire en Teichmann. De bewaarplaats ervan was bekend, maar het archief was niet raadpleegbaar. Naar aanleiding van de honderdste verjaardag van de Katholieke Vlaamse Hogeschool voor Vrouwen in 2019 werd een nieuwe poging ondernomen om het familiearchief te consulteren. Ditmaal met succes, wat het mogelijk maakte om het boek uit 2002 over Maria-Elisabeth Belpaire grondig te herwerken en aan te vullen.
De eigenaars van het archief waren intussen overleden en de erven konden het belang van het archief moeilijk inschatten. Al snel bleek hoe omvangrijk het archief was. Door tijdsnood konden in het boek slechts de eerste verwijzingen naar een onontgonnen, uitzonderlijke bron opgenomen worden.
Na bemiddeling van de redacteurs van het boek besloot de familie het archief aan het Letterenhuis te schenken, waar ook het archief van Maria-Elisabeth Belpaire wordt bewaard. In 2019-2020 werd het archief in twee fazen overgedragen.
Tijdens een eerste ruwe ordening van het materiaal werd al snel duidelijk dat het materiaal een belangrijke aanvulling op het archief van Maria-Elisabeth Belpaire vormt, waarbij vooral de persoonlijke briefwisseling in het oog springt.
Het andere deel van het materiaal geeft een scherp beeld van de familie Belpaire-Teichmann. Belangrijke figuren daarin zijn onder meer haar grootvader Théodore Teichmann, die gouverneur van de provincie Antwerpen was, en haar tante Constance Teichmann, een weldoenster voor armen en zieken, die het kindergasthuis Louise-Marie stichtte.
Het familiekapitaal was in de 18de en 19de eeuw verdiend met de Koninklijke Buskruitfabriek Cooppal in Wetteren en Kaullile. De naam Cooppal duikt daarom regelmatig op in het familiearchief. Tijdens de 19de en 20ste eeuw investeerde de familie Teichmann dit kapitaal in gronden – en in mensen, door aan liefdadigheidswerk en ziekenzorg te doen.