Was al vroeg actief in de Vlaamse beweging en werd in 1910 verkozen als volksvertegenwoordiger voor de Katholieke partij. Hij ijverde zeer expliciet voor de vervlaamsing van de Gentse Rijksuniversiteit. Tijdens de oorlog woonde Van Cauwelaert in Scheveningen en kreeg er van overheidswege de opdracht de Belgische belangen in Nederland te behartigen. Aanvankelijk werkte hij mee aan De Vlaamsche Stem, maar samen met de liberaal Julius Hoste stichtte hij in de zomer van 1915 het weekblad Vrij België(19151918). Nog later richtte hij het Vlaamsch-Belgisch Verbond op, om de Vlaamse Beweging binnen een Belgische context te sturen naar een vernederlandsing van bestuur, onderwijs en gerecht in Vlaanderen. Hij kwam af en toe spreken in Harderwijk. Na de oorlog werd hij burgemeester van Antwerpen tot in 1932, daarna een paar keer minister en voorzitter van de kamer.
Katholiek politicus en redenaar