Net gemist?
Niet getreurd. Bezoek de expo 'Boem Paukeslag. Bezette Stad 100!' nu virtueel.
Bekijk deze virtuele tour beeldvullend
Bezette Stad 100!
Exact 100 jaar nadat de dichtbundel Bezette Stad verscheen, is het handschrift ervan voor het eerst te zien in Antwerpen. Door de modernistische toon en inhoud is Bezette Stad een icoon in de internationale literatuurgeschiedenis. Tegelijk is het een baanbrekend werk binnen de avant-gardekunst. Paul van Ostaijen (1896-1928) schreef het grootste deel van deze bundel in de zomer van 1920 in Berlijn, waar hij op de vlucht was voor de Belgische overheid. Die wilde hem vervolgen voor activisme.
Met Bezette Stad wilde Van Ostaijen niet alleen een tijdsbeeld schetsen, maar ook de vorm en inhoud van de poëzie radicaal vernieuwen. De gedichten zijn door de ritmische typografie te lezen als een partituur. De bundel roept niet alleen beelden van een verlaten stad op, maar vormt ook een nieuwe wereld met zijn poëzie en typografie. Het is revolutie op papier!
Na de Eerste Wereldoorlog ging een gevoel van desillusie over het verleden hand in hand met een rotsvast geloof in de vernieuwing van de toekomst. De expo schetst daarom een beeld van een tijd, een stad, een dichter en zijn kunstenaarsvrienden in een periode waarin alles kon en moest veranderen - of juist niet.
Boem Paukeslag. Bezette Stad 100! neemt je mee in de tijd, naar de Eerste Wereldoorlog en de jaren daarna. Geluids- en filmfragmenten, kunstwerken van de vrienden van Paul van Ostaijen en een projectie van tekstfragmenten transporteren je naar Van Ostaijens artistieke wereld en zijn netwerk van idealistische dichters en kunstenaars. Samen wilden ze de wereld veranderen, maar wat moest ervoor in de plaats komen? En hoe zag Van Ostaijen in die turbulente tijd een rol weggelegd voor zijn werk, en voor Bezette Stad? In de expo gaat het Letterenhuis op zoek naar het verhaal achter Van Ostaijens meest iconische dichtbundel.
Het manuscript
Ondanks zijn honderdjarige leeftijd verkeert het manuscript in uitstekende staat. Het geeft een spectaculair inzicht in het werkproces van Paul van Ostaijen. Tot in de kleinste details is te zien wat de dichter met zijn bundel beoogde. Hij tekende de volledige lay-out van het werk uit voor zijn vormgever Oscar Jespers (1887-1970) zodat die het excentrieke ontwerp naar de drukpers kon vertalen. Het manuscript toont hoe en waar de gedichten in de bundel moesten worden geplaatst en welke verzen Van Ostaijen bewerkte, inkortte of schrapte. Voor de allereerste keer in de geschiedenis is het werk nu ook in handschrift te zien.
De Heilige Graal van de moderne Vlaamse letterkunde.
Geert Buelens
Literair archief
Het Letterenhuis is het literaire archief van Vlaanderen. Het verzamelt en bewaart manuscripten, brieven, foto’s en andere documenten van onder meer schrijvers, dichters, uitgevers en literaire tijdschriften van 1800 tot heden. We dragen ook zorg voor heel wat archivalia van Paul van Ostaijen (1896-1928).
In 2020 kon het Letterenhuis het literair archief van de verzamelaarsfamilie Baestaens aankopen. Deze adembenemende verzameling bevat ook sleutelwerk en documenten van Paul van Ostaijen. Naast de originele proeven van de bundel Bezette Stad is er onder meer ook heerlijk uitgebreide briefwisseling met zijn vormgever Oscar Jespers.
Daarnaast bewaart het Letterenhuis onder andere het originele en prachtige ontwerp van de cover van Bezette Stad, lijsten met verkochte exemplaren en de briefwisseling van Van Ostaijen met zijn vriend Peter Baeyens.
Het Letterenhuis is steeds op zoek naar nieuw materiaal om de bestaande collectie verder te verrijken.
Heb je nog unieke manuscripten, correspondentie of grafisch werk in verband met Paul van Ostaijen en zijn netwerk? Contacteer ons via letterenhuis@antwerpen.be of op 03 222 93 20.
Letterenhuis Antwerpen
Besmette Stad, mini-expo in de foyer
Het Vlaams-Nederlands Huis deBuren en het Paul van Ostaijengenootschap lanceerden in maart 2020 het project Besmette Stad. Meer dan honderd Vlaamse en Nederlandse kunstenaars gaven een artistiek antwoord op de coronacrisis. Ze lieten zich daarbij inspireren door Bezette Stad. In de mini-expo in de foyer van het Letterenhuis ontdek je enkele beeldende werken uit Besmette Stad die elk op hun manier een weerspiegeling vormen Van Ostaijens Bezette Stad en de quarantaine waarin ze ontstonden. Met het werk van Mandula van de Berg, Sassafras De Bruyn, Kati Heck, Pjeroo Roobjee, Charlotte Peys en Malika Soudani, Stokely Dichtman en Evy Van Eynde, Hélène Gelèns en Koen Broucke.
Dompel je onder, afspeellijst
Het Museum Vleeshuis dook in zijn platenkast en haalde muziek boven uit de periode 1914-1921, de jaren waarin Van Ostaijens baanbrekende dichtbundel vorm kreeg en verscheen. Goed voor meer dan twee uur luisterplezier.
Antwerpen ademt dit jaar Paul van Ostaijen.
Vind het uitgebreide programma op www.vanostaijenleeft.be.
