Overslaan en naar de inhoud gaan

Vertalersarchieven in de schijnwerpers

Webinar en workshop

Wat verzamelen en bewaren literaire vertalers? Hoe worden vertalersarchieven ontsloten en hoe zit het met het onderzoek in deze archieven? Dit en meer kom je tijdens een webinar en workshop te weten.

De onderzoeksgroep CLIV (Centrum voor Literatuur in Vertaling) en het Letterenhuis organiseren een tweeluik over vertalersarchieven. Tijdens een webinar op 25 februari 2022 komen er literaire vertalers aan het woord over hun eigen documentatieproces en archief en zijn er lezingen over het verzamelen, bewaren, ontsluiten en onderzoeken van vertalersarchieven in Vlaanderen en Nederland. In een vervolgworkshop op 6 mei en 23 mei in het Letterenhuis in Antwerpen besteden we aandacht aan archiefzorg voor literaire vertalersarchieven.

Tijdens de webinar in februari willen we studenten, vertalers en literatuur- en vertaalwetenschappers laten kennismaken met de veelzijdigheid van vertalersarchieven en de mogelijkheid tot onderzoek op dit gebied.

Om die waaier van mogelijkheden van vertalersarchieven ook in onze (digitale) toekomst veilig te stellen, richt een vervolgworkshop in mei zich op de zorg voor het eigen archief. Nadien krijgen de deelnemers een rondleiding door het depot van het Letterenhuis en wordt ook de mogelijkheid tot het schenken van archieven aan het Letterenhuis belicht.

Programma

Webinar 25 februari

Schrijf je in voor de webinar

9.30 uur WELKOM
Ilse Logie (CLIV)

9.40 - 10 uur GETUIGENISSEN over het eigen vertaalarchief
literaire vertalers Frans Denissen en Leen Van Den Broucke

 

Frans Denissen ten tijde van de eerste Decamerone-vertaling (1982), © Linda Greeve
 

10 - 10.10 uur INTERMEZZO
Kennismaking met het Letterenhuis
Eline De Lepeleire (Letterenhuis)

10.10 - 10.40 uur LEZING en Q&A
Hugo Claus in Franse vertaling. De reconstructie van een vertaalgeschiedenis aan de hand van archiefmateriaal
Elies Smeyers (ULiège en UCL)

Archiefonderzoek kreeg de laatste jaren heel wat aandacht in de Clausstudie en dat is niet verwonderlijk gezien de rijkdom van de beschikbaar gemaakte archieven. Zeker het omvangrijke Clausarchief in het Letterenhuis vormde zo al de aanleiding voor de tekstgenetische analyse van meerdere werken van Claus. Maar ook om de vertalingen en internationale verspreiding van Claus’ werk te bestuderen, vormt archiefmateriaal een dankbare bron van informatie. Dankzij archiefbronnen werd al snel duidelijk dat de totstandkoming van Claus’ oeuvre in Franse vertaling en de internationale impact ervan van begin af aan het resultaat waren van een collaboratief project. Vooral de doorslaggevende rol van meerdere Franstalige Belgen in de verspreiding van Claus’ werk binnen de francofonie – en (ver) daarbuiten – kon op die manier voor het eerst systematisch worden belicht. Ook tonen gevarieerde archiefbronnen dat de betrokkenheid van de auteur en zijn directe entourage vaak heel wat groter was dan wat Claus’ publiekelijk soms afwijzende houding ten opzichte van zijn werk in vertaling deed uitschijnen. Aan de hand van een van mijn gevalstudies zal de cruciale rol van archiefmateriaal in mijn onderzoek worden belicht, zowel om de verschillende stadia en ingrepen binnen het tekstuele vertaalproces beter te kunnen begrijpen en verklaren, alsook om de netwerken van bemiddelende instanties rondom de vertalingen in kaart te brengen.

 

Opmerkingen van Hugo Claus voor Alain Van Crugten voor diens Franse vertaling van Belladonna, 1944, 
Collectie Koning Boudewijnstichting / Letterenhuis
 

10.40 - 10.50 uur PAUZE

10.50 - 11.20 uur LEZING en Q&A
Vertalers uit de kast. Over het nut van archiefmateriaal bij het bestuderen van vertalen
Jan Gielkens (onafhankelijk onderzoeker)

Als we onderzoek willen doen naar vertalen, hebben we behalve teksten ook ander materiaal nodig: archiefmateriaal bijvoorbeeld. In de archiefkasten van vertalers liggen spullen die erg veel lijken op het materiaal in schrijversarchieven: manuscripten, drukproeven, correspondentie, en nog veel meer. Wat dat materiaal voor mogelijkheden biedt, wil ik laten zien aan de hand van twee onlangs voor onderzoek beschikbaar gestelde literaire archieven: de nalatenschap van de Duitse, in Nederland werkzame dichter, literatuurwetenschapper en vertaler Gregor Laschen (1941-2018), en het archief van de in Duitsland geboren Nederlandse vertaaldocent, recensent, vertaler en schrijver Klaus Siegel (1934-2019).

11.20 - 11.30 uur INTERMEZZO
Kennismaking met Literatuurmuseum Den Haag
Bertram Mourits (Literatuurmuseum Den Haag)

11.30 - 12 uur
Tekstgenetisch onderzoek en literaire vertaalprocessen
Olga Beloborodova (Universiteit Antwerpen) en Dirk Van Hulle (University of Oxford)

Tekstgenetisch onderzoek wordt gedefinieerd als ‘la science de l’invention écrite’ (Ferrer 2011). Ook bij literaire vertaalprocessen komt heel wat creativiteit kijken. Om de overeenkomsten en verschillen tussen schrijf- en vertaalprocessen te onderzoeken, verkent deze lezing het tussenliggende gebied van de zelfvertaling en de collaboratieve vertaling. De case study is het vertaalwerk van de tweetalige (Fr/Eng) auteur Samuel Beckett en de samenwerking met zijn Duitse vertalers Elmar en Erika Tophoven, met voorbeelden uit het Tophovenarchief in Straelen.

12 - 12.05 uur SLOTWOORD
Ilse Logie (CLIV)

 

Workshop - 6 en 23 mei

Schrijf je in voor de workshop

16 - 16.45 uur WORKSHOP
Archiefbeheer voor vertaalwetenschappers en vertalers
Frank Scheelings (VUB/CAVA) en Eline De Lepeleire (Letterenhuis)

Wat zijn vertalersarchieven en wat zijn archieven van vertaalwetenschappers? Waarom zijn ze belangrijk? Welke problemen zijn ermee verbonden? In het digitale tijdperk zijn archieven kwetsbaar en dienen dus met zorg gevormd (en bewaard?) te worden. Deze workshop geeft tips en deelt best practices die vertaalwetenschappers en vertalers helpen om zich digitaal beter te organiseren. Tegelijk wordt het daardoor gemakkelijker om dit soort archieven toegankelijk te maken, wat toekomstig onderzoek faciliteert.

 

© Cordelia/Ilah
 

16.45 - 17 uur PAUZE

17 - 18 uur RONDLEIDING DEPOT LETTERENHUIS

 

Biografie sprekers

Lees alle biografieën op deze pagina >>

 

Praktisch

Webinar

  • vrijdag 25 februari van 9.30 tot 12.05 uur
  • online, link word je voor de start bezorgd
  • gratis
  • schrijf je in voor 22 februari

Schrijf je in voor de webinar

Workshop

  • 6 mei en 23 mei van 16 tot 18 uur
  • in het Letterenhuis
  • gratis
  • schrijf je in voor 29 april

Schrijf je in voor de workshop

 

CLIV is een onderzoeksgroep gericht op literair vertalen waarin onderzoekers van de Universiteit Gent en de Vrije Universiteit Brussel samenwerken. Het Letterenhuis is het literaire archief van Vlaanderen. Dit tweeluik wordt georganiseerd door Ilse Logie (CLIV), Désirée Schyns (CLIV) en Eline De Lepeleire (Letterenhuis).

Meld je aan voor de nieuwsbrief